Jaren lang diende dit prachtige gebouw als gevangenis tot 3 jaar geleden in 2014 toen de laatste gevangene vertrok. Tijdelijk was het een opvang voor vluchtelingen en nu dient het als een evenementenlocatie en vestigen kleine bedrijven hier.
De Koepelgevangenis
De koepelgevangenis werd in de periode van de begin 18e eeuw gebouwd. De architect van deze koepelgevangenis, ontwierp ook de vergelijkbare koepelgevangenis in Arnhem. Het is ontworpen vanuit het in 1791 bedachte panopticum-principe. Dit betekend eigenlijk dat de bewakers van het midden van de cirkel vorming de gevangenen goed in de gaten konden houden.
Door de eeuw heen maakte dit rijksmonument (sinds 2001) onderdeel uit van een justitieel complex in het centrum van Breda. De voormalig gevangenis is niet de enige Koepelgevangenis in Nederland: Haarlem en Arnhem hebben er ook een. Beide gevangenissen zijn ook gesloten en worden nu gebruikt voor evenementen of opvang.
Ook maakte de Koepelgevangenis van Breda een deel uit van de penitentiaire inrichting Boschpoort. Deze bestond uit 3 onderdelen: een huis van bewaring, een gevangenis en een afdeling met extrazorg plaatsen. Ook kende de gevangenis een apart vrouwengedeelte.
Ontsnappingen van de Koepel
De voormalige gevangenis kent een aantal beroemde ontsnappingen.
Tunnel met een lepel
Misschien is de ontsnapping van Hulda Kiel wel een van de bekendste van Nederland. Ze is in de gevangenis terecht gekomen omdat ze ruzie kreeg met haar broer en schoonzus. Er viel uiteindelijk één gewonde en ze wordt daarna tot tweemaal tot dubbele poging tot doodslag veroordeeld. Het uitzitten van deze straf vond ze te lang dus ontsnapte ze in 2010 op spectaculaire wijze uit de gevangenis. Ze groef namelijk met een lepel een tunnel naar haar vrijheid. Door haar dappere poging tot ontsnappen ontmoette ze de man van haar leven, alleen dit sprookje werd onderbroken, 3 weken (zelf zegt ze 6 weken) na haar ontsnapping. Ze werd weer opgepakt en mocht haar straf verder uitzitten. Dit maal onder strenger beveiliging.
Wist je dat ontsnappen uit een Nederlandse gevangenis niet strafbaar is of je extra straf oplevert.
De ontsnapping van 7 oud-SS’ers
Liefs 7 SS’ers ontsnapte er op kerstavond uit de Koepelgevangenis. In die tijd (1952) werden alle zwaargestrafte oorlogsmisdadigers naar de Koepel in Breda gebracht. Ze hadden allen levenslang gekregen maar waren niet van plan om hier lang te blijven. Op de bewuste avond draaide er een film. Tijdens deze vertoning zonderde de gevangenen ze zich af en verzamelde zich bij het stookhok. Ze forceerde de deur met spullen die ze al hadden verzamelend en daar klaar hadden gelegd. Met de behulp van een lader en rubberslang klommen ze over de 3.5 meter hoge muur.
Na de ontsnapping stonden er twee auto’s te wachten die ze naar de grens van Duitsland bracht. Toen ze eenmaal Duitsland waren werden ze door een ander oud-SS’er, die voor politie werkte binnen gelaten. De Nederlandse overheid kon niks maken en het enige wat ze kregen was een boete tegen illegale grensoverschrijding.
Rondleiding Koepelgevangenis
De rondleiding door de Koepelgevangenis is een must voor iedereen die dit complex van binnen wilt zien. Tijdens de rondleiding verteld een gids je al ins en outs over de voormalige gevangenis. Ik moet helaas wel toegeven dat wij een gids hadden die niet van alles op de hoogte was. Wist niet waar sommige kamers voor waren en kon op een redelijk aantal extra vragen geen antwoord geven. Dit vond ik tevens net als andere mensen jammer. Later hoorde we wel dat dit zijn eerste dag was en hij daarom nog niet alles wist.
Vrouwengedeelte en isoleercellen
Tijdens de rondleiding bezochten we verschillende ruimtes waar gevangenen verbleven. Zo zagen we o.a. de vrouwengedeelte van de gevangenis. Hier werden natuurlijk de vrouwelijke gevangenen opgesloten. Het ziet er zelfs een beetje rozig uit als je sommige foto’s ziet. Verder bezochten we ook de isoleercellen. Dit is best indrukwekkend om te zien omdat er op alle muren wel iets geschreven staat. Sommige al tientallen jaren oud. Ook doen mij de isoleercellen denken aan de isoleercellen in de psychiatrie (zelfde duren en inrichting). Ook hadden deze gevangenen aan aparte luchthok, waar ze 1 uur per dag even naar buiten mochten.
Slimme gevangenen
Volgens de gids had je ook slimme gevangenen. Bijna al je vrijheid wordt je ontnomen. Je heb geen eigen ruimte en je mag maar een aantal uur per dag naar buiten. Je zat voor rest opgesloten in het kleine hokje. Maar was je nou slim, dan zorgde dat je aan het werk kwam binnen gevangenis. Want wat er daar gebeurde is dat je elke keer gefouilleerd werd als je heen en terug kwam van je werk. Dit duurde altijd heel lang. Ze voorkwam je eigenlijk dat je niet de gehele dag in de cel hoefde te zitten.
Ontdek de gevangenis
De rondleiding is gelukkig veel meer dan het bovenstaande. Ik ben veel te weten gekomen over deze beruchte gevangenis. Zo weet ik nu waar alles voor stond en wat er gedaan werd. Ook zijn voor mij sommige verhalen duidelijker. Ze zeggen ook wel eens dat Nederlandse gevangenissen een hotel zijn. Oké, het is hier een stuk luxer dan in andere delen van de wereld. Ze mogen hier t.v. hebben, computer en ze kunnen redelijk veel activiteiten doen. Ook mogen (met goed gedrag) werken en kunnen ze er zelfs een opleiding volgen. Maar niks is minder waar want je zit hier echt opgesloten. Je vrijheid wordt afgenomen en je kan niet zelf beslissen waar je naar toe gaat.
En natuurlijk begrijp mij niet verkeerd. Ik vind het goed dat bepaalde mensen achter slot en grendel verblijven. Maar zou ik daar zitten dan is dat niet bepaald vrijheid. Zoals een gevangene ooit heeft benoemd: “Dit is absoluut geen hotel. Mensen moeten stoppen om zo te denken over een gevangenis. Je zit hier gewoon opgesloten. Met zo’n sleutel kom je niet naar buiten. Het is zwaar om hier te zitten.”
Meer weten over de Koepel
Wil je nou meer te weten komen over deze voormalig Koepelgevangenis. Dan heb je geluk want eens in de zoveel tijd organiseert Futuredome rondleidingen. Meestal is dit rond schoolvakanties of tijdens open Monumentendag in september. Helaas is dit gebouw niet op alle plekken geschikt voor minderinvalide. O en als de rondleidingen online komen, vliegen de kaartje als warme broodjes over de toonbank.
Zelf vond ik het rondleiding zeer interessant. Leuk om alles Bredanaar de Koepelgevangenis van binnen te bekijken.
Ook leuk om te lezen:
Wist je dat je in de Koepel nu ook zelf kan proberen te ontsnappen. Tijdens Prison Escape krijg je de gelegenheid om in 3 uur tijd te ontsnappen uit deze boeiende plek. Ik ontsnapte net niet (dit was nog op de oude locatie in Rotterdam) maar jij kan dat wel proberen.
Heb jij al is een gevangenis bezocht of zou je zo plek willen bezoeken?
40 Reacties
Een reactie versturen
Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.
Wat gaaf om een keer te gaan kijken. En leuk opgeschreven ook. Maakt me enthousiast om ook eens te gaan doen.
wauw wat indrukwekkend. Ik heb nog nooit een gevangenis bezocht maar lijkt me heel interessant.
Jullie hebben gevangenissen leeg staan 😮 ? Dat is in Belgie ondenkbaar, dan werkt jullie gerecht beter dan? Maar wauw wat een gebouw, daar zou ik ook wel eens een rondleiding willen 🙂
Nou leeg staan ze niet maar ja er zijn wel gevangenissen op geheven. Hoe en waar dan die gevangenen naar toe gaan weet ik niet.
Wow! Dat is wel een bijzondere uitstap geweest zeg!
Indrukwekkend die foto’s.
Een gevangenis heb ik nooit bezocht, wel het Fort van Breendonk. Een doorvoerkamp van de eerste wereldoorlog!
Dat fort ga ik onthouden. Lijkt mij ook heel bijzonder en indrukwekkend om te bezoeken.
Wat een bijzondere plek om te bezoeken. Ik denk ook dat mijn kinderen dat zeer spannend zullen vinden om eens te gaan kijken
Er waren ook veel kinderen bij de rondleiding dus voor kinderen is het ook zeker leuk.
Ik ben nog nooit in een gevangenis geweest, maar deze zou ik zeker graag eens bekijken. Het lijkt me heel bijzonder.
Wauw lijkt mij inderdaad erg bijzonder in het echt te zien. Zo te zien wist de gids veel interessante informatie te delen op een manier dat het ondanks alle indrukken, ook blijft hangen.
Bijzondere ervaring lijkt me, indrukwekkend ook. Ik geloof idd dat er weinig hotel-achtigs is aan een gevangenis. Moet er niet aan denken om opgesloten te zitten en de hele dag te moeten doen wat anderen voor me bedenken. Verschrikkelijk!
Ik had hetzelfde bij Alcatraz: je wil er nooit terechtkomen, maar wel interessant om te bezoeken. Mooi dat ontsnappen niet strafbaar is 🙂
Haha je wilt er idd nooit in terecht komen. Gelukkig is het tijdens een rondleiding onschuldig 🙂
Gaaf! Ik ken de koepel gevangenis inderdaad van de escape room die er nu in zit. Het lijkt mij leuk om eens een rondleiding te krijgen in de gevangenis.
Jaaah die Escape Room is ook echt geweldig on te doen. Zeker een aanrader als je een leuke indoor uitdaging wilt.
Wat een indrukwekkend gebouw, lijkt me heel bijzonder om daar eens binnen te kijken. Goed dat je dit keer de kans gegrepen hebt. Mooie foto’s heb je er ook van gemaakt!
Wat een bijzonder gebouw, en interessant om daar eens binnen te kijken. Ik heb al twee keer in een voormalige gevangenis geslapen in Roermond, erg bijzondere ervaring.
Wat tof dat je in deze gevangenis nu ook binnen mag kijken. De verhalen die zo’n gids kan vertellen lijken me super interessant. Ik denk dat ik Juul wel heel gelukkig maak met een rondleiding door zo’n pand! Toch eens kijken of ik een kaartje kan bemachtigen!
Super leuk om te lezen en mooie foto’s! Ik zou dolgraag een keer een rondleiding willen hebben in de koepelgevangenis in Breda of Arnhem.
Toch de site maar eens opslaan.
Elke vakantie: voorjaar, mei, zomer (durf ik niet 100% zeker te zeggen) en de rest zijn er rondleidingen. Hou natuurlijk de site en Facebook in de gaten.
Stond niet op mijn bucketlist, maar heel leuk om te zien. Mooi gebouw met een bijzondere bestemming. Leuk dat je dat nu ook binnen kunt zien en ervaren!
Goede om op je Bucket list te zetten. Leuk uit stapje in de vakantie.
Leuk om die verhalen er zo bij te lezen. Ik wist inderdaad niet dat je geen extra straf krijgt als je probeert te ontsnappen. Je kunt het altijd proberen hè…. ;p Bijzonder bezoek dus, jammer dat het niet vaker wordt opengesteld voor publiek!
Idd jammer maar in de meeste schoolvakanties is de gevangenis open voor bezoek. Wel bizar hè dat je geen extra straf krijgt. Je zou toch denken van wel.
Wat een bijzondere locatie, leuk dat je daar bent wezen kijken! En wat een verhaal van die SS-ers zeg, die verzin je ook niet. Die van de lepel kende ik, geniaal 😀
Die lepel heeft de Koepelgevangenis geel beroemd gemaakt. Wel leuk om tijdens een rondleiding al did verhalen te weten te komen.
Bijzonder en indrukwekkende locatie! Hier wil ik nog altijd een keertje naartoe:)
Zeker doen! 🙂
Een paar jaar geleden bezocht ik de Koepel tijdens de Open monumentendag, heb 1,5 uur in de rij gestaan om binnen te komen, maar dat was het zeker waard. WIst je dat in de nieuwe kinderfilm ‘De familie Slim’ de Bredase koepel ook een rol speelt?
1.5 uur dat is serieus wel heel lang. Gelukkig was er bij mij geen wachtrij. Maar dat van die film wist ik niet nee. Leuk om te weten, bedankt voor het delen.
Gave plek! In Leeuwarden is ook zo’n oude gevangenis, de Blokhuispoort. Erg leuk, zo’n bijzondere plek vol historie. Dat je er ook nog kunt ontsnappen is extra tof!
Kan je daar ook rondleidingen krijgen? Lijkt mij tof om meerdere gevangenissen te bezoeken. Ja, was echt een hele toffe ervaring in Rotterdam.
Ik ben er wel op bezoek geweest, maar dat was voor het sloot zeg maar
Kwam je daar voor een ander soort bezoek?
Wat bijzonder om eens binnen te mogen kijken. Jammer van de gids wel. Maar ik ga het zeker in de gaten houden!
Idd jammer van de gids maar hij was nieuw en jong.
Mag je tijdens de rondleiding ook foto’s maken? En hoe lang duurt zo rondleiding?
Hallo Manuela,
Je mag tijdens de rondleiding gewoon foto’s maken. Ze geven je je zelf de tijd voor. De rondleiding duurde bij mij zo twee uur ongeveer.
Ik zou er 3 uur vooruit trekken, dan weet je zeker dan je genoeg tijd hebt.
Als je gaat veel plezier.
Mijn vader heeft daar gewerkt als gevangenisbewaarder van 1951 tot 1960. Bij de 3 van Breda. Ik heb de knopen en epauletten van zijn uniform nog. En de rubberen stok,die bij het kostuum hoorde. Ook de 2 fluitjes die hij droeg. Tevens zijn opleidingsboeken om de opleiding te doen. En zijn diploma wat men toen moest behalen om het werk uit te kunnen voeren.
Wat mooi om dit te lezen. Geschiedenis komt weer tot leven. Bedankt voor het delen Joke.